RPi 3 and the real time kernel

As a beta tester for MOD I thought it would be cool to play around with netJACK which is supported on the MOD Duo. The MOD Duo can run as a JACK master and you can connect any JACK slave to it as long as it runs a recent version of JACK2. This opens a plethora of possibilities of course. I’m thinking about building a kind of sidecar device to offload some stuff to using netJACK, think of synths like ZynAddSubFX or other CPU greedy plugins like fat1.lv2. But more on that in a later blog post.

So first I need to set up a sidecar device and I sacrificed one of my RPi’s for that, an RPi 3. Flashed an SD card with Raspbian Jessie Lite and started to do some research on the status of real time kernels and the Raspberry Pi because I’d like to use a real time kernel to get sub 5ms system latency. I compiled real time kernels for the RPi before but you had to jump through some hoops to get those running so I hoped things would have improved somewhat. Well, that’s not the case so after having compiled a first real time kernel the RPi froze as soon as I tried to runapt-get install rt-tests. After having applied a patch to fix how the RPi folks implemented the FIQ system the kernel compiled without issues:

Linux raspberrypi 4.9.33-rt23-v7+ #2 SMP PREEMPT RT Sun Jun 25 09:45:58 CEST 2017 armv7l GNU/Linux

And the RPi seems to run stable with acceptable latencies:

Histogram of the latency on the RPi with a real time kernel during 300000 cyclictest loops
Histogram of the latency on the RPi with a real time kernel during 300000 cyclictest loops

So that’s a maximum latency of 75 µs, not bad. I also spotted some higher values around 100 but that’s still okay for this project. The histogram was created with mklatencyplot.bash. I used a different invocation of cyclictest though:

cyclictest -Sm -p 80 -n -i 500 -l 300000

And I ran hackbench in the background to create some load on the RPi:

(while true; do hackbench > /dev/null; done) &

Compiling a real time kernel for the RPi is still not a trivial thing to do and it doesn’t help that the few howto’s on the interwebs are mostly copy-paste work, incomplete and contain routines that are unclear or even unnecessary. One thing that struck me too is that the howto’s about building kernels for RPi’s running Raspbian don’t mention the make deb-pkg routine to build a real time kernel. This will create deb packages that are just so much easier to transfer and install then rsync’ing the kernel image and modules. Let’s break down how I built a real time kernel for the RPi 3.

First you’ll need to git clone the Raspberry Pi kernel repository:

git clone -b 'rpi-4.9.y' --depth 1 https://github.com/raspberrypi/linux.git

This will only clone the rpi-4.9.y branch into a directory called linux without any history so you’re not pulling in hundreds of megs of data. You will also need to clone the tools repository which contains the compiler we need to build a kernel for the Raspberry Pi:

git clone https://github.com/raspberrypi/tools.git

This will end up in the tools directory. Next step is setting some environment variables so subsequent make commands pick those up:

export KERNEL=kernel7
export ARCH=arm
export CROSS_COMPILE=/path/to/tools/arm-bcm2708/gcc-linaro-arm-linux-gnueabihf-raspbian/bin/arm-linux-gnueabihf-
export CONCURRENCY_LEVEL=$(nproc)

The KERNEL variable is needed to create the initial kernel config. The ARCH variable is to indicate which architecture should be used. The CROSS_COMPILE variable indicates where the compiler can be found. The CONCURRENCY_LEVEL variable is set to the number of cores to speed up certain make routines like cleaning up or installing the modules (not the number of jobs, that is done with the -j option of make).

Now that the environment variables are set we can create the initial kernel config:

cd linux
make bcm2709_defconfig

This will create a .config inside the linux directory that holds the initial kernel configuration. Now download the real time patch set and apply it:

cd ..
wget https://www.kernel.org/pub/linux/kernel/projects/rt/4.9/patch-4.9.33-rt23.patch.xz
cd linux
xzcat ../patch-4.9.33-rt23.patch.xz | patch -p1

Most howto’s now continue with building the kernel but that will result in a kernel that will freeze your RPi because of the FIQ system implementation that causes lock ups of the RPi when using threaded interrupts which is the case with real time kernels. That part needs to be patched so download the patch and dry-run it:

cd ..
wget https://www.osadl.org/monitoring/patches/rbs3s/usb-dwc_otg-fix-system-lockup-when-interrupts-are-threaded.patch
cd linux
patch -i ../usb-dwc_otg-fix-system-lockup-when-interrupts-are-threaded.patch -p1 --dry-run

You will notice one hunk will fail, you will have to add that stanza manually so note which hunk it is for which file and at which line it should be added. Now apply the patch:

patch -i ../usb-dwc_otg-fix-system-lockup-when-interrupts-are-threaded.patch -p1

And add the failed hunk manually with your favorite editor. With the FIQ patch in place we’re almost set for compiling the kernel but before we can move on to that step we need to modify the kernel configuration to enable the real time patch set. I prefer doing that with make menuconfig. You will need the libncurses5-dev package to run this commando so install that with apt-get install libncurses5-dev. Then select Kernel Features - Preemption Model - Fully Preemptible Kernel (RT) and select Exit twice. If you’re asked if you want to save your config then confirm. In the Kernel features menu you could also set the the timer frequency to 1000 Hz if you wish, apparently this could improve USB throughput on the RPi (unconfirmed, needs reference). For real time audio and MIDI this setting is irrelevant nowadays though as almost all audio and MIDI applications use the hr-timer module which has a way higher resolution.

With our configuration saved we can start compiling. Clean up first, then disable some debugging options which could cause some overhead, compile the kernel and finally create ready to install deb packages:

make clean
scripts/config --disable DEBUG_INFO
make -j$(nproc) deb-pkg

Sit back, enjoy a cuppa and when building has finished without errors deb packages should be created in the directory above the linux one. Copy the deb packages to your RPi and install them on the RPi with dpkg -i. Open up /boot/config.txt and add the following line to it:

kernel=vmlinuz-4.9.33-rt23-v7+

Now reboot your RPi and it should boot with the realtime kernel. You can check with uname -a:

Linux raspberrypi 4.9.33-rt23-v7+ #2 SMP PREEMPT RT Sun Jun 25 09:45:58 CEST 2017 armv7l GNU/Linux

Since Rasbian uses almost the same kernel source as the one we just built it is not necessary to copy any dtb files. Also running mkknlimg is not necessary anymore, the RPi boot process can handle vmlinuz files just fine.

The basis of the sidecar unit is now done. Next up is tweaking the OS and setting up netJACK.

Edit: there’s a thread on LinuxMusicians referring to this article which already contains some very useful additional information.

RPi 3 and the real time kernel

Hacking the UG802 Android TV stick

Lucky me. Brought the Android TV stick with me to work after I got it in the mail. Showed it to my boss and he immediately ordered one too, not a UG802 though but a RK3188 based device. The RK3188 is a quad core ARM CPU while the UG802 comes with a RK3066 dual core CPU. The goal is to hack this RK3188 based device to see if it can be used for one of the projects we’re working on. Only very recently (about two weeks ago) the kernel source has been released and people managed to run Linux on it just a few days ago. Can’t wait to hack it. During working hours. Awesome.

Unlucky me. Apparently the TV stick I purchased is some kind of UG802 revision or clone. Very confusing. But I can boot Linux on it as it’s a RK3066 based device so I’m ok. I think I’ll order another TV stick but then one with better community support, like the MK808.

Unlike the RK3188 based devices the RK3066 based devices have been available a while longer so there is quite some useful information available on how to get Linux running on it. First thing is to get a Linux kernel on it that allows you to boot into a Linux rootfs that resides on a MicroSD card. For the Linux rootfs I’ve chosen to use Debian Wheezy. For the kernel I used Galland’s concise yet effective howto. All the details on how I set up the TV stick in order to boot it with Linux can be found on the Installing Linux on a RK3066 based device page.

Hacking the UG802 Android TV stick

Nieuwe tutorials

Heb twee nieuwe tutorials gemaakt mbt. het opzetten van een server waarmee je kan (video)bellen met SIP clients en WebRTC clients zoals Google Chrome.

Installing webrtc2sip on Ubuntu 12.04
Asterisk and sipml5 interoperability

En ja, ze zijn in het Engels vanwege wat verzoeken vanuit de Doubango community. Bovendien gebeurt er in Nederland nog bar weinig op het gebied van WebRTC.

Nieuwe tutorials

Het Karmische Koalabeertje

Omdat de Nvidia drivers of Compiz niet lekker werkten onder 9.04 op mijn notebook heb ik er gisteren maar 9.10 op gezet. En tot nu toe draait het lekker! En het start ook nog eens allemaal zo’n 15 seconden sneller op. Kan volgens mij nog sneller, het opstarten van mijn notebook blijft namelijk even hangen op een bug:

[    3.240007] pci 0000:00:1a.7: EHCI: BIOS handoff failed (BIOS bug?) 01010001
[    5.240007] pci 0000:00:1d.7: EHCI: BIOS handoff failed (BIOS bug?) 01010001

Onder 9.04 bleef de boel hier veel langer op hangen, een seconde of 8, en dat is dus teruggebracht naar 2 seconden. Zou dan toch deze patch in de Karmic kernel zitten?1 Dat zou betekenen dat het nog sneller kan. Wat me verder opviel na de installatie was dat er een hoop icoontjes misten nadat ik de Tango icoontjes had geïnstalleerd. Bleek dat onder System – Preferences – Appearance – Interface – Show icons in menus stond uitgevinkt. Ook moest ik even wennen aan de nieuwere Gnome-Do, zat te zoeken naar de optie dat Gnome-Do altijd het bovenste venster is maar dat is voor het Docky theme vervangen door “intellihide”. Werkt best lekker. Ook kreeg ik Guake niet lekker draaiende, druk je op F12 en verschijnt dat ding op de onderste helft van het scherm terwijl ik het bovenin wil hebben. Dit heb ik op kunnen lossen met de Place Windows plugin van Compiz. En ik vind FF 3.5 best traag, maar daar schijn je een add-on voor te hebben. FF doet er nogal lang over om URL’s te resolven, geen idee waarom dat zo veel langer moet duren dan met 3.0.x.2 Voor de rest ben ik geen rare dingen tegengekomen, ziet er allemaal goed uit en vooralsnog draait het prima. Ben benieuwd hoe het beertje zich houdt als hij de nodige data van externe geluidskaarten en MIDI controllers te verstouwen krijgt en daar tegelijkertijd ook nog eens wat mee moet gaan doen.

1 Heb de ehci_ho_to parameter inmiddels getest maar die doet niks dus waarschijnlijk is de Karmic kernel niet voorzien van deze patch.
2 Kan aan ipv6 instellingen liggen. En FF3.5 kun je nog het nodige tweaken.

Het Karmische Koalabeertje

Linux Audio Conference 2010

ZIt ik een beetje rond te kijken op Open Blik zie ik dat de Linux Audio Conference van linuxaudio.org komend voorjaar in Utrecht is! Zo, daar word ik wel even enthousiast van. Nog mooier zou zijn als ik een bijdrage zou kunnen leveren aan deze conferentie. Gezien mijn universitaire achtergrond en mijn huidige werk bij de Universiteit van Amsterdam zou dat zo maar eens een hele mooie kans zijn.

Uiteraard blijf ik dit volgen en zal ik alle verdere ontwikkelingen hier neerpennen. Mooi iets om naar uit te kijken.

Linux Audio Conference 2010

Die vermaledijde xruns!

Je kent het wel, ben je lekker met JACK bezig, hang je Audacity er aan, beetje editten en in ene wordt het je systeempje te veel. Gevolg: xruns, xruns en nog meer xruns. Op mijn netbookje heb ik hier dus last van en waarschijnlijk ligt dat aan een brakke geluids- of codecmodule. Ik heb er maar een soort van noodknop voor gemaakt die de gehele soundstack opnieuw laadt. Daarna zijn de xruns gelukkig weer weg. Ik moet maar eens gaan uitzoeken hoe die ALSA drivers nou precies aan de kernel hangen, zijn het nou kernel afhankelijke modules of staan ze los van de kernel die je gebruikt? Het moet wel allemaal een beetje stabiel draaien, juist ook met het onboard geluidskaartje, ik ga niet de hele tijd een externe geluidskaart meeslepen.

De noodknop is eigenlijk niet meer dan een scriptje (heb het maar restartsound genoemd) dat alle geluidsmodules uit de kernel trekt, alsa stopt, de modules weer laadt en alsa weer opstart.

Die vermaledijde xruns!